مواد تشکیل دهنده و ساخت پروتز ثابت دندان مصنوعی

پروتزهای ثابت دندانی یکی از رایج ترین روش های جایگزینی دندان های از دست رفته هستند که به دلیل دوام بالا، زیبایی، و عملکرد مناسب، محبوبیت زیادی دارند. این پروتزها شامل روکش ها، بریج ها و ایمپلنت های دندانی هستند که به صورت دائمی روی دندان های طبیعی یا ایمپلنت ها نصب می شوند. در این مقاله، مواد تشکیل دهنده، فرآیند ساخت و ویژگی های پروتزهای ثابت دندانی را به صورت تخصصی بررسی می کنیم.

مواد تشکیل دهنده پروتزهای ثابت دندانی

۱. فلزات و آلیاژهای فلزی

فلزات پایه و آلیاژهای گران بها نقش مهمی در ساختار پروتزهای ثابت دارند. این مواد استحکام، دوام و پایداری ساختاری بالایی ارائه می دهند.
الف) آلیاژهای گران بها (Precious Alloys)
آلیاژهای گران بها حاوی درصد بالایی از فلزات گران بها مانند طلا، پلاتین و پالادیوم هستند. این آلیاژها دارای خواص بیولوژیکی مناسب، مقاومت به خوردگی و زیبایی مطلوب هستند.
آلیاژهای طلا: شامل ترکیباتی از طلا، پلاتین، پالادیوم و نقره که در ساخت روکش های فلزی-سرامیکی (PFM) و بریج های دندانی به کار می روند.
آلیاژهای پالادیوم: استحکام بالا و مقاومت خوبی در برابر تغییر رنگ دارند.
ب) آلیاژهای نیمه گران بها (Semi-Precious Alloys)
این آلیاژها دارای درصد کمتری از فلزات گران بها بوده و ترکیبی از نیکل، کروم، کبالت و مقدار کمی پالادیوم یا طلا هستند.
ج) آلیاژهای پایه (Base Metal Alloys)
آلیاژهای نیکل-کروم (Ni-Cr) و کبالت-کروم (Co-Cr) در ساخت پروتزهای فلزی استفاده می شوند. این آلیاژها استحکام بالا و مقاومت سایشی عالی دارند اما در برخی افراد ممکن است حساسیت ایجاد کنند.

۲. سرامیک های دندانی (Dental Ceramics)

سرامیک ها به دلیل زیبایی فوق العاده، شفافیت و شباهت زیاد به دندان طبیعی، در پروتزهای ثابت به کار می روند. انواع سرامیک های مورد استفاده عبارتند از:
الف) پرسلن (Porcelain)
پرسلن یکی از قدیمی ترین مواد مورد استفاده در ساخت پروتزهای ثابت است که برای ساخت روکش های PFM (Porcelain-Fused-to-Metal) و روکش های تمام سرامیکی کاربرد دارد.
مزایا: زیبایی بالا، مقاومت در برابر تغییر رنگ
معایب: شکنندگی در برابر فشارهای بالا، احتمال لب پر شدن
ب) زیرکونیا (Zirconia)
زیرکونیا یک ماده سرامیکی با استحکام بسیار بالا و شفافیت خوب است که در ساخت روکش های تمام سرامیکی و زیرساخت های پروتزهای ثابت استفاده می شود.
مزایا: مقاومت بالا، زیست سازگاری عالی، عدم ایجاد حساسیت
معایب: هزینه بالا، نیاز به تجهیزات CAD/CAM برای ساخت
ج) دی سیلیکات لیتیوم (Lithium Disilicate – e.max)
این ماده دارای زیبایی بالا و استحکام متوسط است و برای روکش های قدامی و ترمیم های دندانی استفاده می شود.

۳. کامپوزیت های دندانی (Dental Composites)

کامپوزیت ها مخلوطی از رزین های پلیمری و ذرات سرامیکی هستند که در برخی از ترمیم های پروتزی مورد استفاده قرار می گیرند.
مزایا: انعطاف پذیری بالا، قابلیت ترمیم در کلینیک
معایب: سایش سریع تر نسبت به سرامیک ها، جذب رنگ در طول زمان

مراحل ساخت پروتز ثابت دندانی

۱. قالب گیری (Impression Taking)

قالب گیری از دندان های بیمار با استفاده از مواد الاستومری مانند آلژینات یا پلی وینیل سیلوکسان (PVS) انجام می شود. این مرحله برای ایجاد مدل دقیق دندان های بیمار ضروری است.

۲. مدل سازی و طراحی دیجیتال (Digital Design & CAD/CAM)

پس از قالب گیری، مدل دندانی اسکن شده و با استفاده از نرم افزارهای CAD/CAM طراحی می شود. این روش دقت بالایی در طراحی پروتز فراهم می کند.

۳. ساخت زیرساخت فلزی یا سرامیکی

بسته به نوع پروتز، زیرساخت فلزی (آلیاژهای فلزی) یا سرامیکی (زیرکونیا) ساخته می شود. در روش سنتی، این مرحله با روش ریخته گری انجام می شود، اما در تکنولوژی جدید، ماشین کاری با دستگاه های CAD/CAM استفاده می شود.

۴. لایه گذاری سرامیک یا پرسلن

اگر پروتز PFM باشد، پرسلن در چندین لایه روی زیرساخت فلزی پخته می شود. برای روکش های تمام سرامیکی، ساختار زیرکونیایی یا لیتیوم دی سیلیکات طی فرآیند فشار و پخت تقویت می شود.

۵. پالیش و پرداخت نهایی (Polishing & Glazing)

در این مرحله، سطح پروتز صیقل داده شده و یک لایه لعاب (Glaze) برای افزایش شفافیت و کاهش سایش اعمال می شود.

۶. نصب و چسباندن پروتز (Cementation)

پروتز با استفاده از سمان های رزینی یا گلاس آینومر به دندان بیمار متصل می شود. نوع چسب مورد استفاده بر اساس جنس پروتز انتخاب می شود.

انواع پروتزهای ثابت دندانی

۱. روکش های دندانی (Crowns): برای پوشش دندان های آسیب دیده استفاده می شوند.
۲. بریج های دندانی (Bridges): برای جایگزینی یک یا چند دندان از دست رفته بین دو دندان طبیعی استفاده می شوند.
3.روکش های تمام سرامیکی (All-Ceramic Crowns): زیبایی بالا برای دندان های قدامی دارند.
4. روکش های PFM: ترکیب فلز و سرامیک برای استحکام بیشتر در نواحی خلفی استفاده می شوند.
5. روکش های زیرکونیایی: برای بیمارانی که نیاز به استحکام بالا و زیبایی دارند.

پروتزهای ثابت دندانی به دلیل دوام، عملکرد بالا و زیبایی طبیعی، انتخابی عالی برای جایگزینی دندان های از دست رفته هستند. انتخاب نوع پروتز و مواد تشکیل دهنده آن بستگی به نیاز بیمار، موقعیت دندانی و میزان استحکام مورد نظر دارد. در سال های اخیر، استفاده از سرامیک های پیشرفته مانند زیرکونیا و دی سیلیکات لیتیوم رشد چشمگیری داشته و توانسته است جایگزین مناسبی برای روش های سنتی باشد. با پیشرفت تکنولوژی CAD/CAM، دقت و کیفیت ساخت این پروتزها به میزان قابل توجهی افزایش یافته است.
برای خرید انواع پروتزهای ثابت دندانی با کیفیت بالا، می توانید از محصولات فروشگاه ما دیدن کنید.